Advies voor lezers met een vijver in de tuin

Eric Wouters en zijn zoon Roel zijn beiden gepassioneerd door tuinen en (zwem)vijvers. Ze bundelen hun ervaring en kennis en werken dagelijks projecten van A tot Z uit. Hun aanpak werd reeds meermaals bekroond in de wedstrijd ‘Zwemvijverbouwer van het jaar’. Het duo vertelt je alles over de juiste planten, filters en pompen voor je tuinvijver.

Wie al een vijver heeft, zal tijdens de zomer niet al te veel werk meer hebben. Vijverplanten werden tijdens het voorjaar gecontroleerd, bijgesnoeid en bijgepoot. Zuurstofplanten die te snel groeien, kan je nog steeds bijsnoeien en natuurlijk moet je overmatige algengroei tegengaan. Hier en daar moet het werk dus een beetje bijgehouden worden. Daarnaast reinig je af en toe filters en controleer je pompen en andere apparatuur. Tijdens de zomermaanden is het vooral belangrijk om een zuurstoftekort te voorkomen. Zorg dus voor meer waterbeweging door middel van pompen, fonteinen, beluchtingen en watervallen tijdens warme zomers en onweerachtige dagen.

Maar de zomer is voor velen ook het moment om met de aanleg van een vijver of het maken van plannen te starten. Wat je moet weten over planten, pompen en filtering, lees je alvast hier.

De juiste beplanting

Rondom de vijver
Bij een vijver met een organische vorm is het volgens ons noodzakelijk dat je de planten in en rond je vijver laat spreken. Wek de indruk dat je folievijver een natuurlijke vijver is. Gebruik planten op de juiste plaats. Een prachtig voorbeeld is het gebruik van planten en struiken die de illusie wekken dat je een vochtige oeverzone hebt waardoor je de vijver groter laat lijken. Je kan bijvoorbeeld gebruikmaken van Darmera-soorten (Peltiphyllum) aan de buitenkant van de vijver. Plant eens Petasites (als je voldoende plaats hebt). Of kies eens voor een vergeten plant als de Astilboides tabularis. Dit alles zijn enkele voorbeelden van grootbladige planten die je op de oeverzone kan plaatsen en die je vijver groter doen lijken. Maar ook smalbladige planten doen het juiste werk. Wilgensoorten, Iris setosa en Carex-soorten zijn aanraders.
Heb je eerder een strakke vijver, dan kan de Equisetum japonicum een mooie eyecatcher zijn. Sagittaria sagittifolia heeft een heel opvallend blad.

Filterplanten
In een biologische filter zijn de planten natuurlijk van primordiaal belang. Planten zoals Phragmites en Typha latifolia zijn uitstekende filterplanten maar gebruik ze alleen als je vijver rizomenbestendig (wortelstok) is. Hun groeipunten zijn zo agressief dat ze menig vijverbezitter al tot wanhoop hebben gedreven. Zij groeien door beton, door kieren en naden en vooral door vijverfolie. Onze tip: gebruik ze niet. Wij raden als alternatief volgende planten aan: de bekende iris pseudacorus (gele lis), de goed filterende Acorus calamus (kalmoes), typha angustifolia (kleine lisdodde), mentha aquatica (watermunt, een woekeraar) cyperus longus (heel decoratief).

Pompen

Welk soort pomp gebruik ik? Er zijn net zoveel pompen als er vijvers zijn. Voor elke vijver lijkt men wel een pomp te maken. Je kiest een pomp op basis van de eisen die je eraan stelt. Moet ze een rivier voeden? Moet er een waterval klaterend naar beneden vallen? Of dient ze enkel om je filter te voeden?

Lees alle tips van Eric en Roel in het juninummer van Fence

Info
Meer over de realisaties van Eric en Roel Wouters op www.ericwouters.be.

Kan er vuil in je pomp terechtkomen of niet? Dat is de eerste belangrijke vraag die je jezelf moet stellen. Met andere woorden, plaats je de pomp rechtstreeks in de vijver of plaats je ze achter een filter? Indien je pomp in je vijver staat, kan er dus rechtstreeks vuil in de pomp worden opgezogen. Let dan op dat je een pomp gebruikt met een open waaier. In de technische fiche van de pomp kan je lezen tot welke grootte vuilpartikels kunnen verplaatst worden. Deze pompen dienen altijd onder waterniveau geplaatst te worden vermits ze niet zelf aanzuigend zijn. Komt er alleen maar zuiver water in je pomp, dan kan je een pomp nemen met een gesloten waaier. Deze zijn wel zelfaanzuigend.

Pompcapaciteit

De capaciteit kan je berekenen op basis van enkele feiten. In de technische fiche staat de opvoerhoogte van een pomp. Dat is belangrijk om te weten hoeveel capaciteitsverlies er is. Hoe meer leiding je legt, hoe meer drukverlies je hebt. Ongeveer 1 %  per lopende meter leiding en ongeveer 6 % per bocht van negentig graden. Indien je dus heel veel afstand moet overbruggen, bereken je best eerst hoeveel je verlies zal zijn.

Als je een waterval van 10 cm breed wil plaatsen met een waterspiegel van 1 cm hoog, weet dan dat er bijna duizend liter water per uur nodig is om deze waterval voldoende te voeden. Je hebt dus bij een waterval een pomp nodig met een serieuze opvoerhoogte en voldoende debiet. De grafiek in de technische fiche van je pomp zal je hierbij behulpzaam zijn.

Dompelpomp of niet?

Is een dompelpomp die veel goedkoper is niet gemakkelijker te gebruiken in een vijver?  Een zogenaamde dompelpomp is goedkoper in aankoop maar het verbruik (Watt) ervan ligt veel hoger. De dompelpomp is ook niet gemaakt om continu te draaien en zal daardoor vrij snel de geest geven. Dompelpompen hebben vaak ook een probleem met tegendruk. Je kan dus geen kranen gebruiken om je waterstroom te regelen.

Een vijverpomp is specifiek gemaakt om continu te werken.  Ben je toch argwanend betreffende het gebruik en de veiligheid? Er zijn momenteel al heel veel pompen van  12 volt verkrijgbaar.

<<<kadertje>>>

Tip!

Let bij de aankoop van een vijverpomp vooral op de IP code die verplicht op de pomp vermeld staat. Deze code  geeft een beschermingsgraad aan tegen aanraking en binnendringende voorwerpen.vb.: IP 68 wil zeggen dat de pomp een volledig dichte behuizing heeft en onder water bruikbaar is.

Helder water

Welk soort filter kies ik voor mijn vijver? Is een filter echt nodig om zuiver en helder water te hebben? Zijn er planten die het werk kunnen overnemen? Je hebt mechanische filters, chemische  filters, biologische filters,… . Je hebt ze in alle soorten. Een filter kies je in functie van je vijver. Een koivijver moet je op een heel andere manier filteren dan een spiegelvijver zonder vissen. Een zwemvijver heeft andere noden dan een amfibievijver.

Om de werking van een filter te verstaan is het noodzakelijk dat je weet hoe afvalstoffen worden omgezet in bruikbare voeding voor je planten. Deze zogenaamde stikstofcyclus zet ammonium en ammoniak om in nitriet (giftig voor je vissen) en uiteindelijk in nitraat (de voedingsstof bij uitstek voor je planten). Dat alles gebeurt door bacteriën in je filter en vijver. Deze bacteriën kan je enten in je vijver of je kan geduldig wachten totdat zij uit zichzelf verschijnen. Dat laatste duurt wel een zestal weken. Er bestaan aerobe – deze hebben zuurstof nodig om energie te maken – en anaerobe – deze kunnen helemaal geen zuurstof verdragen om energie te maken – bacteriën.

Deze bacteriën helpen je bij de omzetting van de afvalstoffen in je vijver tot het maken van voedingsstoffen.

Als je dat alles weet, kan je je filter al veel specifieker gaan maken en afstellen op jouw behoefte.

Mechanische filter

Een mechanische filter haalt enkel de grove vuildeeltjes uit het water. We kennen allemaal het blauwe of groene schuimsponsje achter een vijverpomp. Dat zorgt voor een zuiver mechanische filtering. Het zorgt ervoor dat er geen grof vuil in de pomp terechtkomt. Je moet dit sponsje regelmatig zuiver maken of je vijverpomp begeeft het.

Chemische filter

Een chemische filter kan je gebruiken als je een spiegelvijver maakt van maar enkele centimeters diep. Een zwembadfilter en de nodige chemische producten helpen dan op een adequate manier om je spiegelvijver helder te houden. Let wel, bij deze filtermethode moet je niet denken aan mooie vissen en gezonde planten in je vijver.

Biologische filter

Een biologische filter, zoals bij de meeste zwemvijvers gebruikt wordt, bestaat meestal uit een filterzone gevuld met een of ander mineraal, bijvoorbeeld lava, grind of kiezel. Dat materiaal zorgt er in de eerste plaats voor dat het water mechanisch gefilterd wordt. Het vuil wordt door de massa ‘steentjes’ tegengehouden en er komt alleen maar gezuiverd water, ontdaan van alle verontreinigingen in de pomp. Een tweede filtering die in een biologische filter gebeurt, is de omzetting van ammonium in nitraat (zie hierboven de stikstofcyclus). Je planten gaan dus wel varen bij de voeding die ze krijgen.

Een derde filtering is dat de planten al deze voeding opnemen en zo de algen geen kans geven om deze voeding te gebruiken.

Filtering door planten

Je kan ook je vijver volledig zuiver en algenvrij houden door dankzij bepaalde soorten onderwaterplanten. Deze planten scheiden een bepaalde stof af waardoor er een ontwikkelingsrem is voor bijvoorbeeld algen, dat noemt men allelopathie. Waterpest, kranswier en krabbescheer zijn enkele van deze planten. Ada Hofman, een Nederlandse autoriteit op het gebied van vijvers, gebruikt dit trucje al jaren om haar vijvers zuiver te houden. Je kan dus je vijver perfect zuiver en proper houden zonder een pomp te gebruiken of een filter te plaatsen. Je moet er alleen voor zorgen dat je genoeg van deze onderwaterplanten in je vijver hebt staan.

Kidsproof

Waar kleine kinderen in de tuin spelen, wordt wel eens getwijfeld over de aanleg van een vijver. En terecht. Een vijver zo veilig maken dat je gerust kan zijn, lijkt ons een utopie. Het gebruik van infraroodstralen, bewegingsdetectors, alarminstallaties, draadafsluitingen, hekwerk,… behoren tot de mogelijkheden. Maar je kan het ook simpel houden. Leg bijvoorbeeld de filterzone langs de kant waar de vijver bereikbaar is. Zo zorg je ervoor dat de vijver niet onmiddellijk zijn volledige diepte heeft maar dat er een geleidelijke overgang is naar het diepe water. Zodoende krijgen de ongewenste bezoekers in de vijver eerst natte voeten voordat ze in het water vallen en beseffen ze hopelijk dat ze moeten terugkeren. Deze manier van je vijver opbouwen zorgt er ook voor dat alle ongewenste bezoekers in je vijver er ook gemakkelijk uit kunnen. Denk maar aan egels en muisjes.

Als je echt gerust wil zijn, zorg je er voor dat je kinderen zo vroeg mogelijk kunnen zwemmen. Maak je kind daarnaast ook bewust van het gevaar van je vijver.